به‌منظور حفظ اعتبار گواهينامه يا اظهارنامه اختراع‌، پس از گذشت يك سال از تاريخ تسليم اظهارنامه و قبل از شروع هر سال‌، مبلغي كه به موجب آئين‌نامه اين قانون تعيين مي‌شود، توسط متقاضي به اداره مالكيت صنعتي پرداخت مي‌گردد. تأخير در پرداخت، حداكثر تا شش ماه در صورت پرداخت جريمه مجاز است‌.
درصورتي كه هزينه سالانه پرداخت نشود، اظهارنامه مربوط مسترد شده تلقي و يا گواهينامه اختراع‌، فاقد اعتبار مي‌شود. 

ثبت اختراع خدمات ثبت شرکت : خلاقیتی که بر اساس ذهن وتلاش فکری فرد مخترع بوجود می آید اختراع می نامند که با توجه به آن یک محصول صنعتی تولید می شود.در کشورها قوانین مختلفی برای ثبت اختراع وجود دارد که طبق آن قوانین ،اختراعات در زمان وموعد مشخص به ثبت می رسند که این وظیفه را اداره ثبت اختراعات برعهده دارد.اختراعات در صورتی به ثبت خواهند رسید که قبل از آن مورد مشابه ای به ثبت نرسیده باشد.پس از ثبت اختراع ،مخترع به دو صورت مورد حمایت قرار می گیرد . به مخترع این حق را می دهند که از خلاقیت ذهنی وتلاش خود بهره برد که به آن حمایت ایجابی گفته می شود. همچنین مخترع حق صادرات،واردات،و فروش کالا ومحصولاتی که از این فرایند بدست می آیند را در اختیار دارد و هرگز کسی نمی تواند مانع حق او شود و همچنین مکلف هستند به آفرینش های فکری و ذهنی او احترام بگذارند که به آن حمایت سلبی می گویند. مدت زمان و اعتبار گواهینامه اختراع ۲۰سال می باشد که پس از آن منتفی می شود وبه صورت عمومی در می آید. برای حفظ گواهینامه ی اختراع ، در این مدت اقساطی به صورت سالیانه پرداخت می شود. اختراعاتی که قابل ثبت نمی باشند عبارتند از: نظریه های علمی ،روش های ریاضی و آثارهنری و همچنین کشفیات. طرح ها وفعالیت های ذهنی واجتماعی که جنبه تجاری دارند. روش ها ومعالجه بیماریهای مربوط به انسان یا حیوان با توجه به انچه که از تعریف اختراع گفته شد قابل ثبت نیست واختراع محسوب نمی شود. فرآیند های بیولوژیک وهمچنین منابع زنتیک و اجراء ژنتیک تشکیل دهنده آنها. آنچه که قبلا در صنایع به ثبت رسیده باشد.

روش های ثبت اختراع الف: روش اعلامی ب: روش تحقیقی روش اعلامی :ثبت اختراع بنحو روش اعلامی بر اساس ادعای مخترع صورت می گیرد در این روش ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و به شرط عدم سابقه ثبت ادعای مخترع به ثبت می رسد ماده ٣٦ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات مقرر می دارد كه : ورقه ( سند) اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین ورقه اختراع مزبور به هیچ وجه دلالت بر این نمیكند كه تقاضا كننده یا موكل او مخترع واقعی می باشد و یا شرح اختراع یا نقشه های آن صحیح است و اشخاص ذینفع می توانند نسبت به موارد مزبور در محكمه ابتدایی تهران اقامه دعوی كرده و خلاف آنرا ثابت نمایند.باعنایت به ماده فوق الذكر روش ثبت اختراعدر ایران روش اعلامی می باشد مخترع مدارك اختراع ادعایی خود را به ثبت ملاصدرا تحویل می نماید و وکلای ثبت ملاصدرا در ارتباط با اداره مالیكت صنعتی با بررسی ادعای مخترع در سوابق ثبتی خود بشرط اینكه اختراع مذكور قبلا بنام دیگری به ثبت نرسیده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سند اختراع (ورقه) به نام مخترع را صادر خواهد كرد در این حالت اداره مالكیت صنعتی كه مسئولیت صدور ورقه (سند) اختراع را بعهده دارد مسئول صحت وسقم اختراع مخترع نمی باشد بلكه مخترع شخصا پاسخگو خواهد بود و اگر شخص یا اشخاصی ادعایی نسبت به اختراع ثبت شده دارند باید درمحاكم ذیصلاح قضایی مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع اقامه دعوی نمایند و نتیجه رسیدگی و صدور حكم قطعی بیانگر واقعیت امر خواهد بود. همچنین وفق ماده ٣٧ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات در صورتی كه : الف: اختراع اختراع جدید نباشد. ب: وقتی كه ورقه ( سند) اختراع جهت امور نقشه های مالی و اختراعات مخل انتظامات عمومی و فرمولها و ترتیبات دوایی صادر شده باشد. ج: وقتی كه اختراع بطریقه علمی صرف بوده و قابلیت استفاده عملی صنعتی یا فلاحتی (كشاورزی ) نداشته باشد. د: وقتی كه پنج سال از صدور ورقه (سند) اختراع گذشته و بموقع استفاده عملی گذاشته نشده باشد هر ذینفعی می تواند به مراجع قضایی ذیصلاح در تهران رجوع و تقاضای صدور حكم دال بر بطلان ورقه اختراع صادر شده از اداره مالكیت صنعتی بنماید با توجه به مراتب مذكور روش ثبت اختراع در ایران بنحو اعلامی بوده و هر گونه ادعایی در محاكم قضایی مطرح و مورد رسیدگی قضایی قرار خواهد گرفت. روش تحقیقی: بعضی از كشورها با بهره جستن از وسایل و امكانات و آزمایشگاه های مختلف در زمینه های متفاوت نسبت به بررسی ماهوی اختراع مخترع اقدام می نمایند و آزمایشات مدت مدیدی بطول می انجامد تا ادعای مخترع در خصوص اختراعش مورد بررسی قرار گرفته و صحت یا سقم ادعایش مشخص شود. در این نظام سعی می شود كه اختراع قبل از ثبت بطور محرمانه نگهداری و حق تقدمی برای ثبت جهت متقاضی منظور شود و اگر ادعای مخترع مقرون به صحت تشخیص داده شد نسبت به ثبت از تاریخ تقاضا و چنانچه ادعای مخترع صحت نداشته باشد نسبت به رد اختراع اقدام می گردد. در برخی از كشورها از هر دو روش استفاده می گردد مثلا در سوئیس در مورد اختراعاتی كه در زمینه ساعت و دارو انجام می گیرد روش تحقیقی ودر سایر زمینه ها با استفاده از روش اعلامی نسبت به ثبت اقدام می شود. بهره جویی از روش اعلامی و تحقیقی هر كدام مزایا و معایبی دارد كه ذكر آن در حوصله این مقال نمی گنجد قدر مسلم قانونگذار هر گشور استفاده از یكی از دو روش فوق را متناسب با مقتضیات ومصلحتهای خاص خود بر می گزیند ومقررات خاص آن را برای همگان لازم الاتباع می شمارد.

اختراع خود را ثبت کنید …
اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن ، فناوری ، صنعت و مانند آن حل می نماید .

اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد .ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد .منظور از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می شود.

مواردی که از حیطه ثبت اختراع خارج است را به اختصار: کشفیات و نظریه ها، روشهای تجاری یا درمانی بیماری، آنچه که قبلا پیش بینی شده باشد و آنچه که خلاف موازین شرعی و عمومی و اخلاقی باشد.

در حقوق مرتبط با مالکیت صنعتی شرط استفاده از این دسته حقوق منوط به ثبت آن در مرجع متولی ثبت است و درصورتیکه اظهارنامه اختراع به مرجع ثبت تسلیم نشود حقوقی ایجاد نمی شود

ثبت اختراع حاصل خلاقیت ذهنی هر فرد است که می توان گفت اختراع راه حل جدید برای مشکلات فنی جامعه به شمار میاید . اختراع نتیجه تلاش فکری ذهنی مخترع است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرایند صنعتی می باشد و اختراع طبق تشریفات خارجه کشور مذبور در موعد و زمان مقرر به ثبت می رسد و شرایط استفاده از این ثبت در نزد اداره ثبت اختراعات می باشد.

اختراعی قابل ثبت می باشد که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید یعنی آنچه که در ذهن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور آشکار و معلوم نباشد و از نظر صنعتی اختراع کاربردی محسوب می شودکه در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.

گواهی نامه اختراع سندی است که توسط اداره مـالکیت صنعتی برای حـمایت از اختراع پس از مـوافقت صادر می کند و دارنده آن می تواند از حقوق انحصاری ثبت اختراع بهره مند شود.

در موارد ذیل حیطه حمایت از اختراع خارج میسر می گردد:

1. کشفیات، نظریه های علمی، روش های ریاضی و آثارهای هنری
2. طرح ها و قواعد و یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی 
3. روشهای تشخیص و درمان بیماریهای انسان ها و حیوانات
4. منابع ژنتیک و اجزاء تشکیل دهنده آنها و همچنین فرایندهای بیولوژیک و تولید آنها

ماده 27 قانون مارالذکر: هر کس مدعی یکی از امور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید.

1. ابداع یک محصول صنعتی جدید
2. کشف هر وسیله جدید یا عمل وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی

ماده ۱ ـ اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرایند یا فرآورده‌ای خاص را ارایه می‌کند و مشکلی را دریک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید. '

ماده ۲ ـ اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع‌دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.

ماده ۳ ـ گواهینامه اختراع سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می‌کند و دارنده آن می‌تواند از حقوق انحصاری بهره‌مند شود.

ماده ۴ ـ موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است:

الف ـ کشفیات، نظریه‌های علمی، روشهای ریاضی و آثار هنری.

ب ـ طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی.

ج ـ روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان.

این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.

د ـ منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل‌دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.

هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد.

فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه‌ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد. درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

و ـ اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق‌حسنه باشد.

ماده ۵- چگونگی ذکر نام مخترع در گواهینامه اختراع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح زیر است:

الف ـ حقوق اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق دارد.

ب ـ اگر افرادی به صورت مشترک اختراعی کرده باشند، حقوق ناشی از اختراع مشترکاً به آنان تعلق می‌گیرد.

ج ـ هرگاه دو یا چند نفر، مستقل از دیگری اختراع واحدی کرده باشند شخصی که اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسلیم کرده و یا درصورت ادعای حق تقدم هرکدام بتوانند اثبات کنند که در تاریخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسلیم کرده‌اند، مشروط بر این‌که اظهارنامه مذکور مسترد یا رد نگردیده یا مسکوت گذاشته نشده باشد، حق ثبت اختراع را خواهند داشت.

د ـ حقوق ناشی از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و درصورت فوت صاحب حق به ورثه او منتقل می‌شود.

هـ ـ درصورتی که اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد، حقوق مادی آن متعلق به کارفرما خواهد بود، مگر آن که خلاف آن درقرارداد شرط شده باشد.

و ـ نام مخترع در گواهینامه اختراع قید می‌شود مگر این که کتباً از اداره مالکیت صنعتی درخواست کند که نامش ذکر نشود. هرگونه اظهار یا تعهد مخترع مبنی بر این که نام شخص دیگری به عنوان مخترع قید گردد، فاقد اثر قانونی است.

ماده ۶- اظهارنامه ثبت اختراع که به اداره مالکیت صنعتی داده می‌شود، باید موضوعی را که حمایت از آن درخواست می‌شود، تعیین کرده و به فارسی تنظیم شود، دارای تاریخ و امضاء بوده و خواسته، توصیف ادعا، خلاصه‌ای از توصیف اختراع و درصورت لزوم نقشه‌های مربوطه را دربرداشته باشد. هزینه‌های ثبت اظهارنامه از درخواست‌کننده ثبت دریافت می‌شود. در تنظیم و تسلیم اظهارنامه باید موارد زیر رعایت شود:

الف ـ نام و سایر اطلاعات لازم درخصوص متقاضی، مخترع و نماینده قانونی او، درصورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه درج شود.

ب ـ درمواقعی که متقاضی شخص مخترع نیست، مدارک دال بر سمت قانونی وی همراه اظهارنامه تحویل گردد.

ج ـ ادعای مذکور در اظهارنامه، گویا و مختصر بوده و با توصیف همراه باشد، به نحوی که برای شخص دارای مهارت عادی در فن مربوط واضح و کامل بوده و حداقل یک روش اجرایی برای اختراع ارایه کند. خلاصه توصیف فقط به منظور ارایه اطلاعات فنی است و نمی‌توان برای تفسیر محدوده حمایت به آن استناد کرد.

ماده ۷- متقاضی ثبت اختراع تا زمانی که اظهارنامه او برای ثبت اختراع قبول نشده‌است می‌تواند آن را مسترد کند.

ماده ۸- اظهارنامه باید فقط به یک اختراع یا به دسته‌ای از اختراعات مرتبط که یک اختراع کلی را تشکیل می‌دهند مربوط باشد. دراختراع کلی ذکر نکردن ارتباط اجزاء آن موجب بی‌اعتباری گواهینامه اختراع مربوط نمی‌شود. متقاضی می‌تواند تا زمانی که اظهارنامه وی مورد موافقت قرار نگرفته‌است:

الف ـ اظهارنامه خود را اصلاح کند، مشروط بر آن که از حدود اظهارنامه نخست تجاوز نکند.

ب ـ آن را به دو یا چند اظهارنامه تقسیم کند. اظهارنامه تقسیمی باید دارای تاریخ تقاضای اولیه بوده و درصورت اقتضاء، مشمول حق تقدم اظهارنامه نخستین است.

ماده ۹- متقاضی می‌تواند همراه با اظهارنامه خود، طی اعلامیه‌ای حق تقدم مقرر در کنوانسیون پاریس برای حمایت ازمالکیت صنعتی مورخ ۱۲۶۱ هجری شمسی (۲۰ مارس ۱۸۸۳ میلادی) و اصلاحات بعدی آن را درخواست نماید. حق تقدم می‌تواند براساس یک یا چند اظهارنامه ملی یا منطقه‌ای یا بین‌المللی باشد که در هر کشور یا برای هر کشور عضو کنوانسیون مذکور تسلیم شده‌است. درصورت درخواست حق تقدم:

الف ـ اداره مالکیت صنعتی از متقاضی می‌خواهد ظرف مدت معین، رونوشت اظهارنامه‌ای را ارایه دهد که توسط مرجع ثبت اظهارنامه‌ای که مبنای حق تقدم است، گواهی شده باشد.

ب ـ با پذیرش درخواست حق تقدم حمایتهای مذکور در کنوانسیون پاریس شامل آن خواهد بود.

درصورت عدم مراعات شرایط مندرج در این ماده و مقررات مربوط به آن، اعلامیه مذکور کان‌لم‌یکن تلقی می‌شود.

ماده ۱۰- بنا به درخواست اداره مالکیت صنعتی، متقاضی باید شماره و تاریخ اظهارنامه اختراعی را که در خارج تسلیم کرده و عیناً و ماهیتاً مربوط به اختراع مذکور در اظهارنامه تسلیم شده به اداره مالکیت صنعتی است، ارایه دهد. همچنین با درخواست اداره مالکیت صنعتی متقاضی باید مدارک زیر را به اداره مذکور تسلیم کند:

الف ـ تصویر هرگونه نامه و اخطاریه‌ای که متقاضی درمورد نتایج بررسی‌های انجام شده درخصوص اظهارنامه‌های خارج دریافت کرده‌است.

ب ـ تصویر گواهینامه اختراع که براساس اظهارنامه‌های خارجی ثبت شده‌است.

ج ـ تصویر هرگونه تصمیم نهایی مبنی بر رد اظهارنامه خارجی یا رد ثبت اختراع ادعا شده در اظهارنامه خارجی.

د ـ تصویر هر تصمیم نهایی مبنی بر بی‌اعتباری گواهینامه اختراع صادرشده براساس اظهارنامه خارجی.

ماده ۱۱- اداره مالکیت صنعتی تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه تلقی خواهد کرد مشروط بر این که اظهارنامه در زمان دریافت، حاوی نکات زیر باشد:

الف ـ ذکر صریح یا ضمنی این نکته که ثبت یک اختراع تقاضا می‌شود.

ب ـ ذکر نکاتی که شناخت هویت متقاضی را میسر می‌کند.

ج ـ توصیف اجمالی اختراع.

اگر اداره مالکیت صنعتی تشخیص دهد که اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرایط فوق بوده‌است، از متقاضی دعوت خواهد کرد تا از تاریخ ابلاغ ظرف سی روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاریخ تقاضا همان تاریخ دریافت اصلاحات مذکور خواهد بود ولی اگر در مهلت تعیین شده اصلاح صورت نگیرد، اظهارنامه کان‌لم‌یکن تلقی خواهد شد.

ماده ۱۲- چنانچه در اظهارنامه به نقشه‌هایی اشاره شود که در آن درج یا ضمیمه نشده‌است، اداره مالکیت صنعتی از متقاضی دعوت می‌کند تا نقشه‌ها را ارایه دهد. اگر متقاضی دعوت را اجابت کرده و نقشه‌های مورد اشاره را ارایه نماید، اداره مذکور تاریخ دریافت نقشه را تاریخ تقاضا تلقی خواهد نمود. درغیر این صورت، تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه قید نموده و اشاره به نقشه‌ها را کأن لم یکن تلقی خواهد کرد.

ماده ۱۳- پس از قید تاریخ تقاضا، اداره مالکیت صنعتی اظهارنامه را از نظر انطباق با شرایط مندرج در این قانون و آیین‌نامه آن، بررسی خواهد کرد و درصورت تشخیص انطباق، اقدام لازم را برای ثبت اختراع انجام می‌دهد. درغیر این صورت اظهارنامه را رد و مراتب را به متقاضی ابلاغ می‌کند.

ماده ۱۴- اداره مالکیت صنعتی پس از ثبت اختراع باید:

الف ـ درخصوص ثبت اختراع یک نوبت آگهی منتشر کند.

ب ـ گواهینامه ثبت اختراع را صادر کند.

ادامه مطلب

در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون ثبت اختراع طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب جلسه مورخ 7/8/1386 کمسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی مطابق اصل 85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که با عنوان طرح ثبت اختراعات طرح های صنعتی ، علائم و نام های تجاری به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردیده بود ، پس از موافقت مجلس با اجراء آزمایشی آن به مدت پنج سال در جلسه علنی روز چهار شنبه مورخ 13/11/1386 و تایید شورا ی نگهبان جهت اجرابه دولت ابلاغ گردید .
جناب آقای دکتر محمود احمدی نژاد ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران .
دراجرای اصل یکصد و بیست سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب جلسه مورخ 7/8/1386 کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی مطابق اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که با عنوان طرح ثبت اختراعات طرح های صنعتی علائم و نام های تجاری به مجلس شورای اسلامی تقدیم گردید بود پس از موافقت مجلس با اجرا آزمایشی آن به مدت پنج سال در جلسه علنی روز چهار شنبه 13/11/1386 و تایید شورای محترم نگهبان به پیوست ابلاغ می گردد.

• مقدمه
• تعریف اختراع
• اختراعات قابل ثبت
• مدت اعتبار اختراعات ثبت شده
• روش های ثبت اختراع در ایران و جهان
• ورقه ی اختراع ( یا سند اختراع یا گواهی ثبت اختراع )
• اقامه ی دعوی برای بطلان ورقه ی اختراع
• انتقال مکتسبه از ثبت اختراع
• حق رجوع به اسناد اختراعات ثبت شده
• الزام به ثبت تغییرات در اختراع ثبت شده
• مدارک لازم جهت تقاضای ثبت اختراع
• زوشی برای تقاضای ثبت اختراع
• نمونه اظهارنامه ثبت اختراع
• نمونه گواهی نامه ثبت اختراع

– کپی مدارک شناسایی مالک و مخترع – کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع – کپی مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه) – پر کردن فرم های مربوطه اختراع – نقشه اختراع(در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا باشد) – آدرس و کدپستی (مالک و مخترع) – تأییدیه استعلامی (به درخواست اداره ثبت اختراع) – نقشه اختراع(در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا باشد) – در صورت وجود مشابهت دفاعیه انجام شود

– کپی مدارک شناسایی مالک و مخترع – کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع – کپی مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه) – پر کردن فرم های مربوطه اختراع – نقشه اختراع(در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا باشد) – آدرس و کدپستی (مالک و مخترع) – در صورتیکه اختراع شرکتی باشد روزنامه تأسیس و تغییرات مورد نیاز است. – تأییدیه استعلامی (به درخواست اداره ثبت اختراع) – نقشه اختراع(در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا باشد) – در صورت وجود مشابهت دفاعیه انجام شود

چارچوب های قانونی در ثبت اختراع ۱-۱ مجوزهای اجباری گاهی اوقات دارنده گواهی اختراع یا لیسانس گیرنده اختراع ثبت شده با توسل به انحصارت ویژه خود از به کار بستن اختراع ثبت شده خودداری می ورزند. عدم به کار گیری اختراع نوآوری شده و صنعتی نکردن اختراع از سوی دارنده ی گواهی اختراع یا لیسانس گیرنده ممکن است دلایل گوناگونی داشته باشد، به هر حال عدم به کارگیری اختراع ثبت شده نیز ناشی از حقوق انحصاری دارنده آن است و اگر مالک اختراع آن را از طریق لیسانس منتقل کرده باشد این حق انحصاری به لیسانس گیرنده هم منتقل خواهد شد. اگر هر یک از دارنده گواهی اختراع یا لیسانس گیرنده دلایل مناسب و محکمه پسندی برای عدم به کار بستن اختراع نداشته باشند با مکانیزمی مواجه خواهند شد که آنها را از سوء استفاده از این حق باز می دارد. در حقیقت یکی از اهداف حقوق مالکیت فکری، منفعت رساندن به عموم است و عدم به کارگیری اختراع در واقع نوعی حبس فناوری است. راه حلی که قدمت آن به کنوانسیون پاریس بر می گردد، صدور مجوز اجباری (Compulsory Licenses) از سوی دولت ثبت کننده اختراع است که مالک گواهی اختراع را ملزم می کند تا فناوری ثبت شده را به کاربندد بطوریکه با در خواست طرف ثالث، این مجوز اجباری را به وی اعطا می کند تا بتواند با پرداخت حق الامتیاز معقولی از اختراع به ثبت رسیده استفاده بنماید. در قوانین ایران، پیش از قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی ۱۳۸۶ راجع به مجوزهای اجباری مقرره ای وجود نداشت، برای اولین بار در ماده ۱۷ این قانون (مصوب ۱۳۸۶) صدور این مجوزها با شرایط خاصی پیش بینی شده است. بنابراین مجوز اجباری، اجازه ای است که توسط یک مقام صالح ملی (دولت یا اداره ثبت اختراع) صادر و به هر شخصی اعطا می گردد تا از یک محصول یا فرآیند ثبت شده بدون اجازه دارنده آن استفاده نماید. مجوز اجباری، استثنایی بر قوانین مربوط به ثبت اختراع می باشد. مجوزهای اجباری، عمدتاً در موارد زیر صادر می شود: در صورت سوءاستفاده از حق اختراع در مواقعی که منافع جامعه اقتضا کند

استثنائات غیرقابل ثبت اختراع در ایران برخی مقولات به طور کلی از ثبت به عنوان یک اختراع مستثنی می شوند و این قوانین داخلی هر کشوری است که تعیین می کند چه موارد از ثبت شدن به عنوان یک اختراع استثنا شده اند، عمدتا از ثبت نوآوری هایی که منافی عفت و نظم عمومی (Public Order) جامعه بوده و یا امنیت عمومی را تهدید می کنند در همه کشور ها ممانعت به عمل می آید. اما به طور دقیق تر برای دست یافتن به پاسخ این سوال که کدام اختراعات به ثبت نخواهند رسید باید قوانین کشور موردنظر را بررسی نمود. قانون ثبت اختراعات علائم تجاری و طرح های صنعتی ایران مصوب ۱۳۸۶ در ماده ۴ خود این استثنائات را این گونه نام برده است: الف ـ کشفیات، نظریه‌های علمی، روش های ریاضی و آثار هنری. ب ـ طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی. ج ـ روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان. د ـ منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل‌دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها. هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد. این استثناء در مقابل شرط جدید بودن است. پیش از ادامه مطلب لازم است تفاوت بین اختراع و اکتشاف تشریح شود؛ بند (۱) ماده (۱) معاهده ژنو ۱۹۷۸ اکتشاف را این گونه تعریف می کند؛ شناخت پدیده ها، قوانین و یا خصوصیات عالم ماده که قبل از این شناخته نشده و قابل ارزیابی نبوده باشند. در میان کنوانسیون ها و معاهدات، تنها در بند ۴ ماده ۲ کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری، از اکتشاف علمی به عنوان یکی از مقولات حقوق مالکیت فکری حمایت به عمل آمده است. کنوانسیون پاریس، موافقت نامه جنبه های تجاری مالکیت فکری (تریپس) و معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT) صرفا به اختراع پرداخته اند و از اکتشاف مطلبی به میان نیاورده اند. در بند الف) ماده ۴ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب ۱۳۸۶ کشفیات به صراحت از حیطه حمایت از اختراع خارج شده اند.

مهلت ارفاقی افشا اختراع موجب زوال وصف جدید بودن آن می شود. لیکن در موافقتنامه تریپس و همچنین در قوانین داخلی کشورها از جمله ایران یک مهلت شش تا دوازده ماهه برای مختراعان به عنوان «مهلت ارفاقی» (Grace Period) قائل می شوند تا در صورتی که نتایج تحقیقات ایشان در مجلات منتشر شد و یا در نمایشگاه های اختراعات به نمایش گذاشته شد، حقوق مخترعان دچار مخاطره نشود. اگر افشا اختراع به هر نحوی، ظرف مدت دوازده ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق ثبت اختراع صورت گرفته باشد و این کار به دلیل یا در نتیجه اعمالی باشد که توسط متقاضی یا ذی حق ثبت اختراع قبلی او یا در نتیجه سو استفاده اشخاص ثالث در رابطه با متقاضی یا ذی حق ثبت اختراع قبلی او انجام شده یاشد افشا اختراع برای عموم به مفهوم قبل محسوب نمی شود. در برخی کشورها افشای اختراع توسط مخترع در یک مدت دوازده ماهه (آمریکا) یا شش ماهه (اروپا) قبل از تسلیم اظهارنامه برای ثبت اختراع خدشه ای به جدید بودن اختراع وارد نمی کند. هدف از این مهلت ارفاقی آن است که متقاضی ثبت اختراع (مخترع) مجال یابد اختراع خود را بازاریابی یا آزمایش کند و بدون اطمینان از تجاری شدن اختراع اقدام به ثبت آن که مستلزم صرف هزینه های هنگفتی در اروپا، آمریکا و ژاپن است، ننماید.

انواع نظام‌های ثبت اختراع در دنیا به طور کلی در دنیا دو نوع نظام برای ثبت اختراع وجود دارد: نظام اعلامی(Registration) نظام بررسی ماهیتی (Examination) باید توجه داشت که نظام ثبت اختراع، لزوماً یکی از دو نظام مذکور است و به صورت مطلق نبوده و ممکن است سیستم ثبت اختراع در یک کشور، در برخی از حوزه‌های فناوری به صورت اعلامی (بر روی اختراع ادعا شده بررسی صورت نگرفته و تنها در صورت عدم ثبت اختراع تا آن زمان اقدام به ثبت آن اختراع گردد) باشد‌ و یا در بعضی از فناوری‌ها به شکل تحقیقی یا اثباتی (در این نظام، ثبت اختراع علاوه بر استعلام از عدم ثبت پیشین آن، بررسی دقیق از نظر تخصصی نیز ضروری است) باشد. مثلا کشور ایالات متحده با توجه به اینکه از یک نظام ثبت اختراع بسیار دقیق و پیچیده برخوردار می‌باشد از سیستم تحقیقی و اثباتی در تمامی حوزه‌های فناوری بهره می‌گیرد. لازم به ذکر است که نظام ثبت اختراع در کشور ما به صورت اعلامی بوده و انجام استعلام از یکی از دانشگاه ها و مراجعه منطقه ای بیانگر تحقیقی و اثباتی بودن نظام نمی باشد. در کلیه کشورهای دنیا نخستین توصیه‌ای که به یک مخترع می‌شود آن است که پیش از آن که اختراع خویش را در کشورهای دیگر به ثبت رساند حتماً برای ثبت آن در کشور متبوعش اقدام نماید.

چگونگی استفاده از حمایت های مالکیت فکری در خارج از کشور ۲-۱- تقاضانامه‌های (اظهارنامه‌های) ملی برای حمایت از مالکیت فکری خود در خارج کشور، یک روش این است که به صورت مجزا، مستقیماً به دفاتر ملی مالکیت صنعتی (یا فکری) کشورهای موردنظر مراجعه کنید. در این روش، ممکن است مجبور باشید هر تقاضانامه را به زبان رسمی که معمولاً زبان ملی کشور مورد نظر است ترجمه کنید. همچنین شما ملزم هستید تا تمامی هزینه های قانونی که برای ثبت تقاضانامه در سطح ملی مقرر شده را بپردازید، خصوصاً در مورد ثبت اختراعات، ممکن است لازم باشد یک وکیل یا نماینده قانونی استخدام کنید؛ کسی که به شما کمک کند تمامی شرایط مورد نیاز برای ارائه ی یک تقاضا در کشور موردنظر را فراهم آورید. بنابراین، اگر شما هنوز در مرحله ارزیابی قابلیت تجاری اختراع، یا در حال کشف بازارهای صادراتی بالقوه یا شرکای تجاری برای لیسانس حقوق مالکیت فکری خود هستید، باید بدانید که روند ملی ثبت به طور فوق‌العاده هزینه‌بر و طاقت‌فرسا می‌باشد، به خصوص زمانی که بخواهید در تعداد زیادی از کشورها این حمایت‌ها را به دست آورید. برای به دست آوردن چنین حمایت‌های گسترده‌ای، تسهیلاتی که توسط سازمان جهانی مالکیت فکری برای حمایت بین المللی از اختراعات، علایم تجاری و طرح های صنعتی پیشنهاد شده است، جایگزینی آسان‌تر و ارزان تر می باشد. ۲-۲درخواست های منطقه ای برخی از کشورها موافقت نامه های منطقه ای را برای به دست آوردن حمایت های مالکیت فکری منعقد کرده‌اند که به موجب این موافقتنامه‌ها، با تقدیم یک تقاضانامه واحد می‌توانید از حمایت در کل منطقه برخوردار شوید. 

حمایت های بین المللی نظام های مدیریت سازمان جهانی مالکیت فکری برای حمایت بین المللی ثبت اختراع فرآیند جستجوی هم زمان در تعداد زیادی از کشورها را به طور قابل توجهی آسان کرده‌اند. به جای ثبت درخواست ملی به زبان های گوناگون، این نظام های حمایت بین المللی شما را قادر می سازد که تنها با یک تقاضانامه و با یک زبان واحد و با یک بار پرداخت هزینه، تقاضانامه خود را ثبت کنید. این نظام‌های ثبت بین المللی نه تنها فرآیندهای ثبت را تسهیل می کنند، بلکه موجب کاهش قابل ملاحظه هزینه های دست یابی به حمایت های بین المللی می شود. در مورد ثبت اختراعات، معاهدهی همکاری ثبت اختراع PCT یا Patent Coorperation Treaty) موجب می شود که متقاضی زمان بیشتری برای ارزیابی ارزش تجاری اختراعات، پیش از پرداخت هزینه‌های فاز ملی داشته باشد (زمان حقّ تقدّم در معاهده PCT، ۱۸ ماه بیشتر از زمان حق تقدّم در کنوانسیون پاریس است. بنابراین متقاضی از تاریخ درخواست ثبت از طریق PCT به مدّت ۳۰ ماه برای پیگیری ثبت اختراع آن مهلت دارد). نظام های مدیریت سازمان جهانی مالکیت فکری برای حمایت بین المللی شامل ۳ سازوکار مختلف حمایتی برای حقوق مالکیت صنعتی می باشند: حمایت بین المللی از اختراعات که به موجب معاهده PCT فراهم شده است. با ثبت یک تقاضانامه ثبت اختراع بین المللی، به موجب PCT، در واقع شما، حمایت از یک اختراع را در هر یک از کشورهای عضو معاهده در سراسر جهان درخواست می کنید. لازم به ذکر است که ایران عضویت این معاهده را پذیرفته است ولی به دلایل مشکلات زیرساختی، هنوز اجرایی نشده است. بعد از اجرایی شدن این قانون مخترعان و شرکت های دانش بنیان قادر خواهند بود تا از طریق اداره کل مالکیت صنعتی کشور، نسبت به ثبت اختراع در کشورهای موردنظر اقدام نمایند. حمایت بین المللی از علایم تجاری که به موجب سیستم مادرید (Madrid System) فراهم شده است. سیستم مادرید تا حد زیادی روند ثبت یک علامت تجاری را در کشورهای متعددی که عضو این سیستم هستند، ساده نموده است. آثار حقوقی یک تقاضانامه‌ی ثبت بین المللی علامت به موجب سیستم مادرید همانند تقاضای ثبت علامت در هر یک از کشورهای تعیین شده توسط متقاضی است، مگر این-که توسط دفاتر کشور تعیین شده در یک مدت زمان مشخص رد شود. حمایت بین المللی از طرح های صنعتی که به موجب موافقت نامه لاهه (Agreement Hague) فراهم شده است. این روش به مالک طرح صنعتی این امکان را می دهد تا طرح خود را به سادگی و با ثبت یک تقاضانامه دفتر بین‌المللی سازمان جهانی مالکیت فکری، با یک زبان واحد و با هزینه های رایج در چندین کشور مورد حمایت قرار دهد.

بحث و نتیجه گیری: یکی از اهداف حقوق مالکیت فکری، منفعت رساندن به عموم است. لذا در صورت سوء استفاده مالک پتنت یا لیسانس گیرنده از حق انحصاری خود و عدم به کارگیری اختراع، دولت یا اداره ثبت اختراع می تواند مجوز اجباری را به طرف ثالث اعطا کند تا وی با پرداخت حق الامتیاز معقول، اختراع به ثبت رسیده را مورد بهره برداری قرار دهد. برخی مقولات به طور کلی از ثبت به عنوان یک اختراع مستثنی می شوند که این استثناها را قوانین داخلی هر کشور مشخص کرده است ولی عمدتا از ثبت نوآوری هایی که منافی عفت و نظم عمومی جامعه بوده و یا امنیت عمومی را تهدید می کنند در همه کشور ها ممانعت به عمل می آید. برای اینکه مخترع مجال یابد اختراع خود را بازاریابی یا آزمایش کند و بدون اطمینان از تجاری شدن اختراع اقدام به ثبت آن که مستلزم صرف هزینه های هنگفتی است ننماید در موافقت نامه تریپس و همچنین در قوانین داخلی کشورها یک مهلت شش تا دوازده ماهه برای مختراعان به عنوان «مهلت ارفاقی» در نظر گرفته شده است. افشای اختراع توسط مخترع در طی این مدت و قبل از تسلیم اظهار نامه، خدشه ای به جدید بودن اختراع وارد نمی کند. به طور کلی در دنیا برای ثبت اختراع، دو نوع نظام اعلامی که بر اساس آن بر روی اختراع ادعا شده بررسی صورت نگرفته و تنها در صورت عدم ثبت اختراع تا آن زمان اقدام به ثبت آن اختراع می گردد و نظام بررسی ماهیتی که بر طبق آن برای ثبت اختراع علاوه بر استعلام از عدم ثبت پیشین آن، بررسی دقیق از نظر تخصصی نیز ضروری است مورد استفاده قرار می گیرد. برای ثبت اختراع، یک روش مراجعه مستقیم به دفتر ملی مالکیت صنعتی کشور موردنظر است که البته روشی هزینه بر و مشکل می باشد. روش های دیگر، درخواست های منطقه ای و استفاده از حمایت های بین الملی از جمله معاهده همکاری ثبت اختراع یا PCT می باشد

نحوه و شرایط و زمان مناسب تسلیم اظهارنامه اختراع برطبق ماده ۲ آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ :ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است و بنابر قاعده (سیستم اولین ثبت یا اختراع FIRS TO FILE )هرکسی زودتر اظهارنامه خود را تسلیم اداره اختراع نماید حق ثبت اختراع را خواهد داشت و تاریخ و زمان تسلیم اظهارنامه معیار اولویت و تقدم او نسبت به سایرین محسوب می شود و بنابر اصل “اولین تسلیم کننده اظهارنامه” شما اولین متقاضی و ثبت کننده اختراع محسوب می شوید و کسی که مدعی خلاف این اصل باشد باید دلیل و مدرک و بینه ارائه نمایدتاخلاف آنرا اثبات نماید. و مهمتر اینکه تسلیم اظهارنامه مقدم درصورت احراز شرایط و جمع بودن شرایط خاص حائز اهمیت بوده و عجله در تسلیم اظهارنامه بدون ارائه توصیف و نقشه و ادعاهای گویا و کامل نمی تواند منشاء اثر لازم وموثر باشد و چه بسا اختراعاتی که با سرعت تسلیم می شود فاقد شرایط یا پختگی لازم برای استفاده از قاعده تسلیم اظهارنامه مقدم باشد و یا اینکه شما در آینده خواستار تغییرات کلی در اختراعات خود باشید و این امرشما را با محدودیت هایی مواجه خواهدکرد و ممکن است توفیق تجاری شمار را در آینده دچار خدشه کند فلذا مشورت با افراد مطلع و با تجربه در این زمینه، راجع به زمان مناسب برای تسلیم اظهارنامه بسیار راهگشا واثرگذارخواهد بود.

اختراع چیست :

بطور کلی اختراع حق انحصاری است که به مخترع آن در قبال خلق و ایجاد محصول با فرآیند صنعتی که دارای وصف جدید بودن ، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی است از طرف دولت و قوه حاکمه اعطاء می شود بطورکلی اختراع به معنی راه حل جدید و نوآورانه برای حل یک مشکل فنی است . این راه حل ممکن است به ایجاد وسیله ،دستگاه ،محصول دارو یا فرآیند صنعتی کاملا جدید مربوط باشد ،یاممکن است فقط بهبود جزئی محصول یا فرآیند شناخته شده ای باشد.

لزوم وجود حق اختراع در حقوق و قوانین جامعه :

در دنیای امروز دستیابی به تکنولوژی های نو و اقتصاد دانش بنیان  یکی از شاخص های توسعه و پیشرفت  ملل محسوب می شود و برای ایجاد انگیزه در بین محققین و مخترعین و واحد های (D& R)( تحقیق و توسعه)،یکی از راهکارهای مفید، ایجاد نظام حمایتی در قالب اختراعات است و کشورها با ایجاد نظام حق انحصاری برای اختراعات و نوآوری ها سعی می کنند تا هزینه های تحقیق و توسعه دوباره عاید صاحب فکر گردد تا بیش از پیش به فعالیت های خلاقانه بپردازد چرا که با رشد مهندسی معکوس و کپی برداری، تکنولوژ های اصیل و نو که موجب تزریق خون تازه در کالبد صنعت کشور است  به فراموشی سپرده خواهد شد و روح تفحص و خلاقیت و نوآوری در بین افراد جامعه از بین خواهد رفت  فلذا تنها در سایه یک نظام حمایتی در قالب اختراعات است که روح تحقیق در جامعه گسترش خواهد یافت و می توان با اعطاء حقوق لازم (اختراع ) به مخترعین این روحیه را تقویت نمود  .
دیگر اینکه کشور ها با ایجاد سیستم حمایتی، مخترعین و مبتکرین را تشویق می کنند تا بیش از پیش  اختراعات خود را در جامعه افشا کنند و تنها در سایه یک چتر حمایتی موثر است که مخترعین قادر خواهند بود با فراغ خاطر اطلاعات تکنولوژیکی خود را افشاء نمایند در غیر اینصورت این اختراعات و نوآوری در صندوقچه ذهن مخترعین باقی خواهد ماند و جامعه از این دانش برخوردار نخواهد شد .
افشاء اختراع و ترویج ان در جامعه سبب خواهد شد تا از فعالیتهای موازی و تکراری جلوگیری شود و بجای تحقیق و تلاش برای تکنولوژی هایی که قبلا وجود داشته و عموم جامعه از آن محروم بوده، به سمت تکنولوژی های نو و یا توسعه تکنولوژی های موجود اقدام نمایند و در نتیجه زمینه انتقال تکنولوژی در سایه نظام حمایتی به طور اتوماتیک در این بستر حمایتی  فراهم خواهد شد .
-اختراعات روح جاودانه توسعه جوامع بشری است به نوعی جوهر ملت هاست .
دلایل دیگر از قبیل :
-نظام اختراع و سلامت عمومی (درمان بیماریهای صعب العلاج و سرطانها در گرو حمایت از تحقیق در زمینه اختراعات دارویی – بیوتکنولوژی است )
-دسترسی به دانش و فن آوری از طریق تحلیل اطلاعات اختراع (patent)

در خصوص  چرایی وجود قوانین اختراع (فلسفه اختراع) :

- مبانی حقوق بشری اختراع
بند 2  ماده 27  اعلامیه جهانی حقوق بشر
مالکیت افراد بر داراییهای فکری و منافع مادی و معنوی ناشی از هر تولید علمی به رسمیت شناخته شده است .
- نظریه کار و مالکیت ناشی از کار و انطباق با حق اختراع (اصل استحقاق)
بر طبق این نظریه نتیجه کار و حاصل و ثمره و دسترنج هرشخص به وی تعلق دارد ودر ثمره فکری نیز همانند ثمر مادی (اموال مادی ) شخص مخترع در اثر تلاش و ممارست ذهنی و فکری وتدبربه نتیجه مطلوب رسیده و علی القائده  باید مالک کار و تلاش خود باشد (نظریه لاک )
- نظریه شخصیت و انطباق آن با حق اختراع
- تئوری حقوق طبیعی
- طبیعتا و فطرتا خالق اثر و مخترع حق دارد که از آثار فکری خود استفاده و بهره ببرد
- تئوری اخلاقی :
- که بر مبنای این تئوری اگر جامعه بدون در نظر گرفتن حق مخترع از دستاورد فکری او استفاده کند بطور نا عادلانه و ناروا از آن استفاده کرده است .
- مبانی اقتصادی حق اختراع :
نظام حق اختراع انگیزه مخترع را  برای تحقیق و توسعه بالا می برد (تشویق مخترع به لحاظ مالی جهت انگیزه )
مبانی جامعه شناختی حق اختراع
(این مکتب بر لزوم توجه به ضرورت های اجتماعی تاکید دارد )

ضمانت اجرایی در حقوق ثبت اختراع :

نظام انحصار حق اختراع تنها با پشتوانه و ضمانت اجرای حقوقی است که نمود وعینیت پیدا می کند.
در حقوق مالکیت فکری (مالک اختراع) به دو نحو از وی حمایت می شود ؛
به عبارت دیگر حقوق ناشی از خلق مالکیت فکری به دو صورت است :
الف ) حمایت ایجابی :
به دارنده حق می دهد که از خلاقیت و تلاش ذهنی خود بهره برد.
ب ) حمایت سلبی :
سایرین را مکلف می کند که به این حقوق حاصل آفرینشهای فکری احترام گذاشته و مانع از هر گونه نقص حق بدون اجازه مالک این حقوق بشود .
در همین راستا ماده  15  قانون ثبت اختراعات و علائم تجاری و طرحهای صنعتی مصوب 1386  حقوق ناشی از گواهینامه اختراع را به این ترتیب دانسته است  :
الف ) بهره‌برداري از اختراع ثبت شده در ايران توسط اشخاصي غير از مالك اختراع‌، مشروط به موافقت مالك آن است‌. بهره‌برداري از اختراع ثبت شده به شرح آتي خواهد بود:
1- درصورتي كه اختراع درخصوص فرآورده باشد:
اول - ساخت‌، صادرات و واردات‌، عرضه براي فروش‌، فروش و استفاده از فرآورده‌.
دوم - ذخيره به قصد عرضه براي فروش‌، فروش يا استفاده از فرآورده‌.
2- درصورتي كه موضوع ثبت اختراع فرآيند باشد:
اول - استفاده از فرآيند.
دوم - انجام هر يك از موارد مندرج در جزء (1) بند (الف‌) اين ماده درخصوص كالاهايي كه مستقيماً از طريق اين فرآيند به دست مي‌آيد.
ب ) مالك مي‌تواند با رعايت بند (ج‌) اين ماده و ماده (17) عليه هر شخص كه بدون اجازه او بهره‌برداريهاي مندرج در بند (الف‌) را انجام دهد و به حق مخترع تعدي كند و يا عملي انجام دهد كه ممكن است منجر به تعدي به حق مخترع شود، به دادگاه شكايت كند.(نقض مستقیم وغیرمستقیم پذیرفته شده است)
بر طبق بند ب ماده  15  مالک می تواند با رعایت بند  ج  ماده  15  (exception) و ماده  17  قانون فوق، علیه هر شخصی که بدون اجازه بهره برداری های مندرج در بند الف  را انجام می دهدو به حق مخترع تعدی  کند و یا عملی انجام دهد که مکن است منجر به تعدی به حق مخترع شود  به دادگاه شکایت کند.
و در راستای حمایت سلبی از صاحب اختراع وفق ماده 0 6 قانون ثبت اختراعات مصوب1386 :نقص حقوق مندرج در این قانون عبارتست از معنای انجام هر گونه فعالیتی در ایران که توسط اشخاص غیر از مالک حقوق تحت حمایت این قانون و بدون موافقت او انجام می گیرد .
و در خصوص ضمانت اجرای کیفری نیز ماده  61  قانون مارالذکر مقرر می دارد :
هر شخصی که با علم و عمد مرتکب نقض حقوق صاحب اختراع مندرج در ماده  15( ساخت‌، صادرات و واردات‌، عرضه براي فروش‌، فروش و استفاده از فرآورده‌، و ذخيره به قصد عرضه براي فروش‌، فروش يا استفاده از فرآورده،..‌بدون اجازه مالک) شود، مجرم شناخته شده و علاوه بر جبران خسارت  به پرداخت جزای نقدی از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه یا هر دو مجازات فوق اعم از جزای نقدی و حبس محکوم خواهد شد که به نظرمی رسد؛ قانون در قبال نقض کنندگان حق اختراع  موضع سخت و محکمی اتخاذ نموده است  خصوصا اینکه، در حبس نیز بیش از نود روز در نظر گرفته، که قابل تعلیق و تبدیل نمی باشد .

ایا این ضمانت اجرای پیش بینی شده درقانون راه را بر نقض کنندگان حق اختراع بسته است یا خیر :

مالکیت فکری به دو شاخه
1-  کپی رایت
2- مالکیت صنعتی
تقسیم می شود و مصادیق مالکیت صنعتی عبارتند از  :
1- اختراع
2- علائم تجاری
3- طرحهای صنعتی
4- نشانهای جغرافیایی و اسرار تجاری و....
قواعد مربوط به مالکیت صنعتی علیرغم دیرینه بسیار دربین اقوام وملل دارای قواعد نوپا هستند و علاوه بر پیش بینی قواعد و مجازات متناسب با جرم، نیاز به فرهنگ سازی در جامعه دارد. و باید در جهت ارتقاء اطلاعات عمومی در جامعه وبیان اثرات مخرب نقص حق اختراع، عموم جامعه را مطلع نمود و بسیاری از افراد  جامعه از این قواعد و حقوق بی اطلاع هستند و بطور کافی فرهنگ سازی در قالب (فیلم سریال آموزش در قالب کتابهای آموزشی و یا تدریس در مقاطع تحصیلی و ... ) در کشور پیش بینی نشده است .
و اگر چه جهل به قانون رافع مسئولیت نمی باشد ولیکن اقناع وجدان دادرس و قائده قبح عقاب  بلا بیان نیز یکی از اصول حقوقی پذیرفته شده است و صرف بیان و لازم الاجرا شدن قانون در روزنامه رسمی که حتی تحصیلکرده ها حقوق نیز گاها از وجود آن بی اطلاع اند نمی تواند تکیه گاه محکمی برای بیان این قوانین باشد و همچنین از ظرفیتهای فقهی و اسلامی کشور نیز می توان برای ارتقاء فرهنگ احترام به حقوق مالکیت فکری استفاده کرد .

وسعت و قلمرو حمایت از حقوق ثبت اختراع چیست :

همانطوریکه قبلا ذکر شده حق اختراع  حق سرزمینی و قلمرویی است  یعنی حق اختراع فقط در قلمرو کشور یا منطقه ای حمایت می شود که حمایت از آن در آن منطقه یا کشور تحصیل شده باشد . مثلا در کشور ایران یا در اتحادیه اروپا (EPO  ) و اگر اختراع در قلمرو سرزمینی آن کشور یا اتحادیه منطقه ای به ثبت نرسیده باشد حمایتی هم برای آن متصور نخواهد بود و اتباع آن کشور و یا سایر کشور ها می توانند از آن اختراع استفاده کنند و یا بسازند و بفروشند .

موارد زير از حيطه حمايت از اختراع خارج است‌:
الف ـ كشفيات‌، نظريه‌هاي علمي‌، روشهاي رياضي و آثار هنري‌.
ب ـ طرحها و قواعد يا روشهاي انجام كار تجاري و ساير فعاليتهاي ذهني و اجتماعي‌.
ج ـ روشهاي تشخيص و معالجه بيماريهاي انسان يا حيوان‌.
اين بند شامل فرآورده‌هاي منطبق با تعريف اختراع و مورد استفاده در روشهاي مزبور نمي‌شود.
دـ منابع ژنتيك و اجزاء ژنتيك تشكيل‌دهنده آنها و همچنين فرآيندهاي بيولوژيك توليد آنها.
هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنايع پيش‌بيني شده باشد.
فن يا صنعت قبلي عبارت است از هر چيزي كه در نقطه‌اي از جهان ازطريق انتشار كتبي يا شفاهي يا ازطريق استفاده عملي و يا هرطريق ديگر، قبل از تقاضا و يا درموارد حق تقدم ناشي از اظهارنامه ثبت اختراع‌، افشاء شده باشد.
درصورتي كه افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاريخ تقاضا يا در موارد مقتضي قبل از تاريخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
و ـ اختراعاتي كه بهره‌برداري از آنها خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي و اخلاق‌حسنه باشد.

چگونگي ذكر نام مخترع در گواهينامه اختراع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح زير است‌:
الف ـ حقوق اختراع ثبت شده منحصراً به مخترع تعلق دارد.
ب ـ اگر افرادي به صورت مشترك اختراعي كرده باشند، حقوق ناشي از اختراع مشتركاً به آنان تعلق مي‌گيرد.
ج ـ هرگاه دو يا چند نفر، مستقل از ديگري اختراع واحدي كرده باشند شخصي كه اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسليم كرده و يا درصورت ادعاي حق تقدم هركدام بتوانند اثبات كنند كه در تاريخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسليم كرده‌اند، مشروط بر اين‌كه اظهارنامه مذكور مسترد يا رد نگرديده يا مسكوت گذاشته نشده باشد، حق ثبت اختراع را خواهند داشت‌.
د ـ حقوق ناشي از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و درصورت فوت صاحب حق به ورثه او منتقل مي‌شود.
هــ درصورتي كه اختراع ناشي از استخدام يا قرارداد باشد، حقوق مادي آن متعلق به كارفرما خواهد بود، مگر آن كه خلاف آن درقرارداد شرط شده باشد.
وـ  نام مخترع در گواهينامه اختراع قيد مي‌شود مگر اين كه كتباً از اداره مالكيت صنعتي درخواست كند كه نامش ذكر نشود. هرگونه اظهار يا تعهد مخترع مبني بر اين كه نام شخص ديگري به عنوان مخترع قيد گردد، فاقد اثر قانوني است‌.

اظهارنامه ثبت اختراع كه به اداره مالكيت صنعتي داده مي‌شود، بايد موضوعي را كه حمايت از آن درخواست مي‌شود، تعيين كرده‌ و به فارسي تنظيم شود، داراي تاريخ و امضاء بوده و خواسته‌، توصيف ادعا، خلاصه‌اي از توصيف اختراع و درصورت لزوم نقشه‌هاي مربوطه را دربرداشته باشد. هزينه‌هاي ثبت اظهارنامه از درخواست‌كننده ثبت دريافت مي‌شود. 
در تنظيم و تسليم اظهارنامه بايد موارد زير رعايت شود:
الف ـ نام و ساير اطلاعات لازم درخصوص متقاضي‌، مخترع و نماينده قانوني او، درصورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه درج شود.
ب ـ درمواقعي كه متقاضي شخص مخترع نيست‌، مدارك دال بر سمت قانوني وي همراه اظهارنامه تحويل گردد.
ج ـ ادعاي مذكور در اظهارنامه‌، گويا و مختصر بوده و با توصيف همراه باشد، به نحوي كه براي شخص داراي مهارت عادي در فن مربوط واضح و كامل بوده و حداقل يك روش اجرائي براي اختراع ارائه كند. خلاصه توصيف فقط به منظور ارائه اطلاعات فني است و نمي‌توان براي تفسير محدوده حمايت به آن استناد كرد

اداره مالكيت صنعتي پس از ثبت اختراع بايد:
الف ـ درخصوص ثبت اختراع يك نوبت آگهي منتشر كند.
ب ـ گواهينامه ثبت اختراع را صادر كند.
ج ـ رونوشت گواهينامه ثبت اختراع را بايگاني و پس از دريافت هزينه مقرر، اصل آن را به متقاضي تسليم كند.
دـ  به درخواست دارنده گواهينامه اختراع‌، تغييراتي را در مضمون و نقشه‌هاي اختراع‌، به منظور تعيين حدود حمايت اعطاء شده انجام دهد، مشروط بر اين كه در نتيجه اين تغييرات‌، اطلاعات مندرج در گواهينامه اختراع ازحدود اطلاعات مذكور در اظهارنامه اوليه‌اي كه اختراع براساس آن ثبت شده است‌، تجاوز نكند. 

حقوق ناشي از گواهينامه اختراع به ترتيب زير است‌:
الف ـ بهره‌برداري ازاختراع ثبت شده در ايران توسط اشخاصي غير از مالك اختراع‌، مشروط به موافقت مالك آن است‌. بهره‌برداري از اختراع ثبت شده به شرح آتي خواهد بود:
1 ـ درصورتي كه اختراع درخصوص فرآورده باشد:
اول ـ ساخت‌، صادرات و واردات‌، عرضه براي فروش‌، فروش و استفاده از فرآورده‌.
دوم ـ ذخيره به قصد عرضه براي فروش‌، فروش يا استفاده از فرآورده‌.
2 ـ درصورتي كه موضوع ثبت اختراع فرآيند باشد:
اول ـ استفاده از فرآيند.
دوم ـ انجام هر يك از موارد مندرج در جزء (1) بند (الف‌) اين ماده درخصوص كالاهايي كه مستقيماً از طريق اين فرآيند به دست مي‌آيد.
ب ـ مالك مي‌تواند با رعايت بند (ج‌) اين ماده و ماده (17) عليه هر شخص كه بدون اجازه او بهره‌برداريهاي مندرج در بند (الف‌) را انجام دهد و به حق مخترع تعدي كند و يا عملي انجام دهد كه ممكن است منجر به تعدي به حق مخترع شود، به دادگاه شكايت كند.
ج ـ حقوق ناشي از گواهينامه اختراع شامل موارد زير نمي‌شود:
1ـ بهره‌برداري از كالاهايي كه توسط مالك اختراع يا با توافق او در بازار ايران عرضه‌مي‌شود.
2ـ استفاده از وسايل موضوع اختراع در هواپيماها، وسائط نقليه زميني يا كشتي‌هاي ساير كشورها كه به طور موقت يا تصادفاً وارد حريم هوايي‌، مرزهاي زميني يا آبهاي كشور مي‌شود.
3ـ بهره‌برداريهايي كه فقط با اهداف آزمايشي درباره اختراع ثبت شده انجام مي‌شود.
4ـ بهره‌برداري توسط هر شخصي كه با حُسن نيت قبل از تقاضاي ثبت اختراع يا درمواقعي كه حق تقدم تقاضا شده است‌، قبل از تاريخ تقاضاي حق تقدم همان اختراع‌، از اختراع استفاده مي‌كرده يا اقدامات جدي و مؤثري جهت آماده شدن براي استفاده از آن در ايران به عمل مي‌آورده است‌.
د ـ حقوق استفاده كننده قبلي كه در جزء(4) بند (ج‌) اين ماده قيد شده است‌، تنها به همراه شركت يا كسب و كار يا به همراه بخشي كه در آن از اختراع استفاده مي‌شده يا مقدمات استفاده از آن فراهم گرديده‌، قابل انتقال يا واگذاري است‌.

دولت يا شخص مجاز از طرف آن‌، با رعايت ترتيبات زير، مي‌توانند از اختراع بهره‌برداري نمايند:
الف ـ درمواردي كه با نظر وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي‌ربط منافع عمومي مانند امنيت ملي‌، تغذيه‌، بهداشت يا توسعه ساير بخشهاي حياتي اقتصادي كشور، اقتضاء كند كه دولت يا شخص ثالث از اختراع بهره‌برداري نمايد و يا بهره‌برداري از سوي مالك يا شخص مجاز از سوي او مغاير با رقابت آزاد بوده و از نظر مقام مذكور، بهره‌برداري از اختراع رافع مشكل باشد، موضوع در كميسيوني مركب از رئيس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور، يكي از قضات ديوان عالي كشور با معرفي رئيس قوه قضائيه‌، دادستان كل كشور، نماينده رئيس‌جمهور و وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي‌ربط مطرح و درصورت تصويب‌، با تعيين كميسيون مذكور، سازمان دولتي يا شخص ثالث بدون موافقت مالك اختراع‌، از اختراع بهره‌برداري مي‌نمايد.
ب ـ بهره‌برداري از اختراع محدود به منظوري خواهد بود كه در مجوز آمده است و مشروط به پرداخت مبلغ مناسب به مالك مذكور با درنظرگرفتن ارزش اقتصادي مورد اجازه مي‌باشد. درصورتي كه مالك اختراع يا هر شخص ذي‌نفع ديگر توضيحي داشته باشند، كميسيون پس از رسيدگي به اظهارات آنان و لحاظ كردن بهره‌برداري در فعاليتهاي غيررقابتي اتخاذ تصميم خواهد كرد. كميسيون مي‌تواند بنا به درخواست مالك اختراع يا سازمان دولتي يا شخص ثالثي كه مجوز بهره‌برداري از اختراع ثبت شده را دارد، پس از رسيدگي به اظهارات طرفين يا يكي از آنها در محدوده‌اي كه ضرورت اقتضاء نمايد، نسبت به تصميم‌گيري مجدد اقدام كند.
ج ـ درصورتي كه مالك اختراع ادعا نمايد كه شرايط و اوضاع و احوالي كه باعث اتخاذ تصميم شده ديگر وجود ندارد و امكان تكرار آن ميسر نيست و يا اين كه ادعا نمايد سازمان دولتي يا شخص ثالثي كه توسط كميسيون تعيين شده نتوانسته طبق مفاد تصميم و شرايط آن عمل كند، موضوع در كميسيون مطرح و بررسي و پس از استماع اظهارات مالك اختراع‌، وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي‌ربط و بهره‌بردار، اجازه بهره‌برداري لغو شده و حسب مورد اجازه بهره‌برداري براي مالك يا بهره‌بردار ديگر صادر مي‌شود. با احراز شرايط مقرر در اين بند، اگر كميسيون تشخيص دهد حفظ حقوق قانوني اشخاصي كه اين اجازه را كسب كرده‌اند، بقاء تصميم را ايجاب مي‌نمايد آن تصميم را لغو نمي‌كند.
درمواردي كه اجازه بهره‌برداري توسط كميسيون به شخص ثالثي داده شده است‌، مي‌توان آن مجوز را فقط به همراه شركت يا كسب و كار شخص تعيين‌شده ازطرف كميسيون يا به همراه قسمتي از شركت يا كسب و كاري كه اختراع در آن بهره‌برداري مي‌شود، انتقال داد.
د ـ اجازه بهره‌برداري موضوع اين ماده‌، مانع انجام امور زير نيست‌:
1 ـ انعقاد قرارداد بهره‌برداري توسط مالك اختراع‌، با رعايت مقررات اين ماده‌.
2 ـ بهره‌برداري مستمر از حقوق تفويضي توسط مالك اختراع طبق مندرجات بند (الف‌) ماده (15).
3 ـ صدور اجازه استفاده ناخواسته طبق اجزاء (1) و (2) بند (ح‌) اين ماده‌.
هـ ـ درخواست اجازه بهره‌برداري از كميسيون بايد همراه دليل و سندي باشد كه به‌موجب آن ثابت شود دستگاه دولتي يا شخص مجاز، از مالك اختراع درخواست بهره‌برداري كرده ولي نتوانسته است اجازه بهره‌برداري را با شرايط معقول و ظرف مدت زمان متعارف تحصيل نمايد.
رعايت مراتب اين بند، درصورت فوريت ناشي از مصالح ملي يا موارد حصول شرايط قهريه در كشور كلاً به تشخيص كميسيون لازم نخواهد بود، مشروط بر آن كه در اين قبيل موارد مالك اختراع دراولين فرصت ممكن از تصميم كميسيون مطلع شود.
و ـ بهره‌برداري از اختراع توسط سازمان دولتي يا اشخاص ثالثي كه توسط كميسيون تعيين شده‌اند، براي عرضه در بازار ايران است‌.
ز ـ اجازه كميسيون درخصوص بهره‌برداري از اختراع در زمينه فناوري نيمه‌هاديها، تنها در موردي جايز است كه به منظور استفاده غيرتجاري عمومي بوده يا درموردي باشد كه وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي‌ربط تشخيص دهد كه نحوه استفاده از اختراع ثبت شده توسط مالك يا استفاده كننده آن غيررقابتي است‌.
ح ـ پروانه بهره‌برداري بدون موافقت مالك‌، در موارد زير نيز با ترتيباتي كه ذكر مي‌شود قابل صدور است‌:
1ـ درصورتي كه در يك گواهينامه اختراع ادعا شده باشد كه بدون استفاده از يك اختراع ثبت‌شده قبلي قابل بهره‌برداري نيست و اختراع مؤخر نسبت به اختراع مقدم‌، متضمن پيشرفت مهم فني و داراي اهميت اقتصادي قابل توجه باشد، اداره مالكيت صنعتي به درخواست مالك اختراع مؤخر پروانه بهره‌برداري از اختراع مقدم را درحد ضرورت‌، بدون موافقت مالك آن‌، صادر مي‌كند.
2ـ درمواقعي كه طبق جزء (1) اين بند پروانه بهره‌برداري بدون موافقت مالك صادر شده باشد، اداره مالكيت صنعتي به درخواست مالك اختراع مقدم‌، پروانه بهره‌برداري از اختراع مؤخر را نيز بدون موافقت مالك آن صادر مي‌كند.
3ـ درصورت درخواست صدور پروانه بهره‌برداري بدون موافقت مالك طبق اجزاء (1) و (2) اين بند در تصميم مربوط به صدور هر يك از پروانه‌هاي مذكور، حدود و كاربرد پروانه و مبلغ مناسبي كه بايد به مالك اختراع ذي‌ربط پرداخت شود و شرايط پرداخت‌، تعيين مي‌شود.
4ـ درصورت صدور پروانه بهره‌برداري طبق جزء (1) انتقال آن فقط به همراه اختراع مؤخر و درصورت صدور پروانه بهره‌برداري طبق جزء (2) انتقال آن فقط به همراه اختراع مقدم مجاز است‌.
5 ـ درخواست صدور پروانه بهره‌برداري بدون موافقت مالك مشروط به پرداخت هزينه مقرر مي‌باشد.
6 ـ درصورت صدور پروانه بهره‌برداري بدون موافقت مالك، اجزاء‌(1) و (2) اين بند و بندهاي (ب‌) تا (و) و نيز بند (ط‌) اين ماده قابل اعمال است‌.
طـ تصميمات كميسيون درمحدوده بندهاي اين ماده‌، در دادگاه‌ عمومي تهران قابل اعتراض است‌. 

چنانچه مالك اختراع بخواهد ازاختراع ثبت شده استفاده ‌كند، سازمان ثبت اسناد و املاك كشور حداكثر ظرف مهلت يك هفته موضوع را به دستگاه يا دستگاههاي ذي‌ربط منعكس مي‌نمايد.
دستگاههاي مذكور در خصوص امكان بهره‌برداري از اختراع حداكثر ظرف مدت دوماه اظهار نظر نموده و نتيجه را جهت صدور پروانه بهره‌برداري كتباً به سازمان ثبت اسناد و املاك اعلام مي‌نمايد. 

هرگونه تغيير در مالكيت اختراع‌، ثبت طرح صنعتي يا ثبت علائم تجاري يا علامت جمعي يا حق مالكيت ناشي از تسليم اظهارنامه مربوط‌، به درخواست كتبي هر ذي‌نفع از اداره مالكيت صنعتي انجام شده و به ثبت مي‌رسد و جز درمورد تغيير مالكيت اظهارنامه‌، توسط اداره مذكور آگهي مي‌شود. تأثير اين گونه تغيير نسبت به اشخاص ثالث منوط به تسليم درخواست مذكور است‌.
تغيير در مالكيت ثبت علامت يا علامت جمعي درصورتي كه در مواردي مانند ماهيت‌، مبدأ، مراحل ساخت‌، خصوصيات يا تناسب با هدف كالاها ياخدمات سبب گمراهي يا فريب عمومي شود، معتبر نيست‌.
هرگونه تغيير در مالكيت ثبت يك علامت جمعي يا مالكيت اظهارنامه مربوط به آن منوط به موافقت قبلي رئيس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور مي‌باشد. 

هرگونه قرارداد اجازه بهره‌برداري از اختراع و طرحهاي صنعتي ثبت شده‌، يا علامت ثبت شده يا اظهارنامه مربوط به آنها به اداره مالكيت صنعتي تسليم مي‌شود. اداره مالكيت صنعتي‌، مفاد قرارداد را به صورت محرمانه حفظ ولي اجازه بهره‌برداري را ثبت و آگهي مي‌كند. تأثير اين گونه قراردادها نسبت به اشخاص ثالث منوط به مراعات مراتب فوق است‌.

اختراعات و علائم تجارتي كه قبلاً برابر مقررات سابق ثبت شده‌ است، معتبر بوده و مورد حمايت اين قانون قرار مي‌گيرد. در اين صورت :
الف ـ درمورد اختراعات بايد هزينه‌هاي سالانه مقرر در اين قانون‌، براي مدت باقيمانده پرداخت شود.
ب ـ علائم بايد درموعد مقرر در همان قانون تمديد شده و پس از تمديد براساس طبقه‌بندي بين‌المللي مجدداً طبقه‌بندي شود. 
 

اظهارنامه ثبت اختراع بايد در سه نسخه و در فرم مخصوص (الف – 1) و به زبان فارسي تنظيم شده و پس از ذكر تاريخ، توسط متقاضي يا نماينده قانوني وي امضاء شود.
تبصره- در صورتي كه اسناد ضميمه اظهارنامه و ساير اسناد مربوط، ‌به زبان ديگري غير از فارسي باشد، ارائه اصل مدارك مورد نياز همراه با ترجمه عادي كامل آن‌ها الزامي است. مع‌ذلك اگر ترجمه كامل اين مدارك براي متقاضي ميسر نباشد، مي‌تواند خلاصه آن‌ها را به فارسي ضميمه نمايد. مرجع ثبت در صورت لزوم مي‌تواند در جريان بررسي اظهارنامه، ترجمه رسمي مدارك مذكور را مطالبه كند. چنانچه اصطلاحات فناوري و علمي به كار رفته در اسناد مذكور، معادل فارسي نداشته باشند، ذكر همان اصطلاحات كفايت مي‌كند.

اظهارنامه ثبت اختراع بايد حاوي نكات زير باشد:
1-اسم، شماره ملي، نشاني، كدپستي، تابعيت و سمت متقاضي و در صورتي كه متقاضي شخص حقوقي است ذكر نام، نوع فعاليت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعيت، مركز اصلي و عنداللزوم هرگونه شناسه ديگر آن الزامي است؛
2-اسم، شماره ملي،  نشاني و كدپستي نماينده قانوني متقاضي، در صورت وجود؛
3-اسم، اقامتگاه و كدپستي شخص يا اشخاصي كه صلاحيت دريافت ابلاغ‌ها در ايران را دارند، در صورتي كه متقاضي مقيم ايران نباشد؛
4-اسم، نشاني و شغل مخترع، در صورتي كه متقاضي شخص مخترع نباشد؛
5-عنوان اختراع به نحوي كه اختراع ادعايي را مشخص سازد و مشتمل بر كلماتي مثل «بهتر» و غيره نبوده و ترجيحاً بين سه تا 10 كلمه باشد؛
6-تاريخ، محل و شماره اظهارنامه يا گواهي‌نامه اختراع در خارج، در صورت درخواست حق تقدم؛
7-اطلاعات مربوط به اظهارنامه اصلي در صورت تكميلي بودن اختراع؛
8-تعداد صفحات توصيف، ادعاها، خلاصه توصيف اختراع و نقشه‌ها؛
9-تعيين طبقه اختراع براساس طبقه‌بندي بين‌المللي اختراعات؛
10-تعيين ضمائم.
تبصره 1- در صورت تسليم اظهارنامه و ساير اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقي، امضاء آن‌ها از طرف اشخاص مجاز، ضروري است.
تبصره 2- اسم و نشاني متقاضي مقيم خارج از كشور، علاوه بر فارسي بايد به حروف لاتين باشد و با همان حروف نيز ثبت و آگهي شود. 

مدارك زير بايد ضميمه اظهارنامه شود:
1-توصيف اختراع؛
2-ادعا يا ادعاهاي اختراع؛
3-خلاصه‌اي از توصيف اختراع؛
4-نقشه يا نقشه‌ها، در صورت لزوم؛
5-مدارك مثبت هويت متقاضي و مخترع؛
6-درخواست كتبي مبني بر عدم ذكر اسم مخترع، چنانچه مخترع نخواهد اسم وي ذكر شود؛
7-مدارك مربوط به حق تقدم كه بايدهمزمان با تسليم اظهارنامه يا حداكثر ظرف 15 روز از آن تاريخ تسليم شود؛
8-رسيد مربوط به پرداخت هزينه‌هاي قانوني؛
9-مدارك نمايندگي، در صورتي كه تقاضا توسط نماينده قانوني به عمل آيد.
تبصره1- چنانچه اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرايط مقرر در ماده 11 قانون باشد، مرجع ثبت از متقاضي دعوت خواهد كرد تا از تاريخ ابلاغ ظرف 30 روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاريخ تقاضا همان تاريخ دريافت اصلاحات مذكور خواهد بود. اگر در مهلت تعيين شده اصلاح صورت نگيرد، اظهارنامه كان لم يكن تلقي خواهد شد. اين مهلت براي اشخاص مقيم خارج از كشور 60 روز مي‌باشد.
تبصره 2- اگر در اظهارنامه به نقشه‌هايي اشاره شود كه در آن درج يا ضميمه نشده است مرجع ثبت از متقاضي دعوت مي‌كند تا نقشه‌ها را ظرف 30 روز ارائه دهد. در صورت ارائه، تاريخ دريافت نقشه‌ها، تاريخ تقاضا تلقي خواهد شد. در غير اين صورت، مرجع ثبت تاريخ تقاضا را همان تاريخ دريافت اظهارنامه قيد نموده و اشاره به نقشه‌ها را كان لم يكن تلقي خواهد كرد. اين مهلت براي اشخاص مقيم خارج از كشور 60 روز مي‌باشد.

اظهارنامه بايد فقط به يك اختراع يا به دسته‌اي از اختراعات مرتبط كه يك اختراع كلي را تشكيل مي‌دهند مربوط باشد. در غير اين صورت، متقاضي مي‌تواند اظهارنامه مربوط به اختراع خود را به دو يا چند اظهارنامه مجزا و مستقل تقسيم نمايد. 

اظهارنامه تقسيمي بايد داراي الزامات اظهارنامه اصلي بوده و در تسليم آن نكات زير رعايت گردد:
1-شماره و تاريخ اظهارنامه اوليه؛
2-در صورت درخواست حق تقدم از سوي متقاضي، ذكر شماره و تاريخ اظهارنامه نخستين، همراه با محل حق تقدم؛
3-اصلاح توصيف، ادعا، نقشه و خلاصه توصيف مذكور در اظهارنامه اصلي؛
4-مدارك مربوط به پرداخت هزينه اظهارنامه‌هاي تقسيمي.
تبصره- در صورت ادعاي حق تقدم‌هاي متعدد براي اظهارنامه اصلي، متقاضي اظهارنامه تقسيمي مي‌تواند از حق تقدم يا حق تقدم‌هايي كه از نظر موضوعي مرتبط با آن اظهارنامه تقسيمي باشد، استفاده كند. 

توصيف اختراع بايد صريح و همراه با جزئيات كامل و مشتمل بر نكات زير باشد:
1-عنوان اختراع به گونه‌اي كه در اظهارنامه ذكر گرديده است؛
2-زمينه فني اختراع مربوط؛
3-مشكل فني و بيان اهداف اختراع؛
4-شرح وضعيت دانش پيشين و سابقه پيشرفت‌هايي كه در رابطه با اختراع ادعايي وجود دارد، به نحوي كه براي درك و بررسي جديد بودن اختراع كفايت كند؛
5-ارائه راه‌حل براي مشكل فني موجود، همراه با شرح دقيق و كافي و يكپارچه اختراع؛
6-توضيح اشكال، نقشه‌ها، نمودارها در صورت وجود، به‌‌نحوي‌ كه يك متخصص در آن زمينه بتواند اختراع را درك و ارتباط اجزاي آن را دريابد. ارجاع به شماره‌هايي كه براي بيان ويژگي‌هاي اختراع در نقشه‌ آمده است الزامي است؛
7-بيان واضح و دقيق مزاياي اختراع ادعايي نسبت به اختراعات پيشين، به نحوي كه ويژگي جديد بودن اختراع و تاثير فني آن را روشن سازد؛
8-توضيح حداقل يك روش اجرايي براي به‌كارگيري اختراع؛
9-ذكر صريح كاربرد صنعتي اختراع د ر صورتي كه ماهيت اختراع گوياي اين امر نباشد.

ادعاي اختراع بايد عناصر اختراعي را كه حمايت از آن درخواست شده است، درچارچوب مشخصه‌هاي فني تعيين كند. هر اختراع مي‌تواند مشتمل بر يك يا چند ادعا باشد. ادعا يا ادعاها بايد صريح و منجّز بوده و داراي شرايط زير باشند:
1-معقول بودن تعداد آن‌ها با توجه به ماهيت اختراع و شماره‌‌گذاري ترتيبي آن‌ها در صورت تعدّد؛
2-از اطلاعات افشاء شده در توصيف اختراع فراتر نرود و به طور كامل در توصيف اثبات و مدلل شده باشد؛
3-ويژگي‌هاي فني قابل حمايت را با استفاده از جملات مثبت، بيان نمايد؛
4-جز در موارد غيرقابل اجتناب، از  ارجاع به نقشه‌ها يا توصيف امتناع گردد و تا حد ممكن از به كار بردن عباراتي مانند «همان‌طور كه در توصيف آمد» يا «همان‌طور كه در نقشه‌ها نشان داده شده» خودداري شود؛
5-در صورتي كه براي فهم ادعا ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد، پس از بيان ادعا، شماره صفحه نقشه و علامت مشخص كننده آن در داخل پرانتز ذكر گردد؛
6-مشتمل بر شيوه اجرا و مزاياي اختراع نباشد. 

ثبت اختراع بنحو روش اعلامی بر اساس ادعای مخترع صورت می گیرد در این روش ادعای مخترع مقرون به صحت تلقی شده و به شرط عدم سابقه ثبت ادعای مخترع به ثبت می رسد ماده ٣٦ قانون ثبت علایم تجارتی و اختراعات مقرر می دارد كه : ورقه ( سند) اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین ورقه اختراع مزبور به هیچ وجه دلالت بر این نمیكند كه تقاضا كننده یا موكل او مخترع واقعی می باشد و یا شرح اختراع یا نقشه های آن صحیح است و اشخاص ذینفع می توانند نسبت به موارد مزبور در محكمه ابتدایی تهران اقامه دعوی كرده و خلاف آنرا ثابت نمایند.

روش تحقیقی: بعضی از كشورها با بهره جستن از وسایل و امكانات و آزمایشگاه های مختلف در زمینه های متفاوت نسبت به بررسی ماهوی اختراع مخترع اقدام می نمایند و آزمایشات مدت مدیدی بطول می انجامد تا ادعای مخترع در خصوص اختراعش مورد بررسی قرار گرفته و صحت یا سقم ادعایش مشخص شود.

در این نظام سعی می شود كه اختراع قبل از ثبت بطور محرمانه نگهداری و حق تقدمی برای ثبت جهت متقاضی منظور شود و اگر ادعای مخترع مقرون به صحت تشخیص داده شد نسبت به ثبت از تاریخ تقاضا و چنانچه ادعای مخترع صحت نداشته باشد نسبت به رد اختراع اقدام می گردد. در برخی از كشورها از هر دو روش استفاده می گردد مثلا در سوئیس در مورد اختراعاتی كه در زمینه ساعت و دارو انجام می گیرد روش تحقیقی ودر سایر زمینه ها با استفاده از روش اعلامی نسبت به ثبت اقدام می شود.

خلاصه توصيف اختراع بايد مستقيماً زمينه فني‌اي كه اختراع به آن تعلق دارد را تعيين كند تا در جستجوي سوابق اختراع ادعايي مورد استفاده قرار گيرد. در خلاصه اختراع نكات زير بايد در نظر گرفته شود:
1-با عنوان اختراع شروع شود و مشتمل بر 70 تا  200 كلمه باشد؛
2-مشكل فني، اساس راه حل ارائه شده براي آن و كاربرد يا كاربردهاي اصلي اختراع را اجمالاً روشن نمايد؛
3-در صورت لزوم، مشتمل بر فرمول‌هاي شيميايي يا معادلات رياضي باشد تا براساس آن‌ها ويژگي‌هاي اختراع به بهترين شكل بيان شود؛
4-در صورتي كه براي توضيح اختراع ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد، پس از توضيح خلاصه هر قسمت بايد نشانه‌هاي ارجاع دهنده به هريك از نقشه‌ها در داخل پرانتز ذكر گردد؛
5-عدم بيان ارزش و مزاياي اختراع.

چنانچه نقشه‌ها، نمودارها، و جداول، بخشي از ضميمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسيم آن‌ها بايد نكات زير رعايت شوند:
1 – در يك روي صفحه كاغذ بادوام و در قطع A4، با خطوط پررنگ و يكدست مشكي و غيررنگي كشيده شده و ترجيحاً در رسم آن‌ها از ابزارهاي فني نقشه‌كشي استفاده شود و حداكثر حاشيه اوراق به ترتيب از بالا  5/2 سانتي‌متر  از چپ 5/1 سانتي‌متر، از راست 5/2 سانتي‌متر و از پايين 1 سانتي‌متر باشد؛
2 – وضوح و شفافيت نقشه‌ها به‌نحوي باشد كه امكان تكثير يا تصوير‌برداري آن ميسر شود؛
3 – تمام عناصر نقشه‌ يا نمودار داراي مقياس يكسان باشد مگر آنكه براي فهم اختراع، برجسته نمودن بخش خاصي از نقشه‌ و يا نمودار ضروري باشد؛
4 – تا حد امكان به صورت عمودي در صفحه قرار گيرد؛
5- اعداد، حروف و نشانه‌ها به طور روشن ذكر شده و خوانا باشند؛
6 – شامل نشانه‌‌هايي باشد كه در توصيف بتوان به آن‌ها ارجاع داد؛
7 – صفحات  بايد به ترتيب شماره‌گذاري شده و ترجيحاً نشان دهنده شماره آن صفحه از كل صفحات باشد؛
8– هيچ توضيحي نبايد روي نقشه‌ها وجود داشته باشد مگر در مورد جداول و نمودارها؛
9 – در صورتي كه هريك از نقشه‌ها، نمودارها و جداول در بيش از يك صفحه باشد، كل صفحات بايد بدون حذف بخشي از آن‌ها‌، شامل نشانه‌هايي مستقل از شماره صفحات باشد به‌نحوي كه ارتباط و تماميت قسمت‌ها را با يكديگر روشن سازد.

ساير ضمائم اظهارنامه، به جز نقشه، نمودار و جدول، بايد روي كاغذ داراي قطع A4  درج و نكات ذيل در مورد آن‌ها مراعات گردد: 
1 – متن آن‌ها به صورت تايپ شده ارائه گردد و فاصله بين سطور بيش از 5/1 سانتي‌متر نباشد؛
2- فرمول‌هاي شيميايي و رياضي ممكن است به صورت دستي نوشته شوند؛
3- صفحات بايد داراي حاشيه 3 سانتي متري در بالا و سمت راست و 2 سانتي‌متري از پايين و سمت چپ باشند؛
4– شماره‌گذاري صفحات، بايد به عدد فارسي و به نحوي باشد كه شروع قسمت توصيف اختراع با شماره يك آغاز و به ترتيب تا پايان ادعاها و خلاصه اختراع شماره ‌گذاري شود چنانچه اظهارنامه همراه با نقشه، نمودار و جدول  باشد ابتداي آن‌ها بايد با شماره‌هاي جديد از يك شماره‌گذاري شوند؛
5- اوراق نبايد تا خورده و پاره شده باشند و فقط يك روي كاغذ نوشته مي‌شود.
 

در صورتي كه متقاضي طبق ماده 9 قانون، درخواست حق تقدم كرده باشد، هنگام تقاضاي ثبت اختراع بايد درخواست خود را وفق فرم مخصوص و به همراه مداركي كه حاكي از اين حق باشد به مرجع ثبت‌ تسليم نمايد. اين درخواست بايد مشتمل بر نكات زير باشد:
1 – تاريخ و شماره اظهارنامه اصلي؛
2 – طبقه‌بندي بين‌المللي مرتبط با اظهارنامه اصلي؛
3– كشور يا كشورهايي كه اظهارنامه اصلي در آنجا تسليم شده است و چنانچه اظهارنامه منطقه‌اي يا بين‌المللي منباي حق تقدم باشد، ذكر مأخذ آن.

اختراع ،حاصل و ثمره تلاش فکری و تراوش ذهنی مخترع است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرایند صنعتی متبلور می شود و اختراع در اینجا معادل واژه (INVENTION ) است . اما از اختراع در قوانین مختلف کشور ها زمانی حمایت میشود که این اختراعات طبق تشریفات جاریه آن کشور در موعد و زمان مقرر به ثبت رسیده باشد و شرط استفاده از این حق،ثبت آن در نزد مرجع ذیصلاح (اداره ثبت اختراعات) می باشد و در اینجا حق اختراع معادل واژه (PATENT ) می باشد  . 

پس از ثبت و اعطاء حق اختراع به مالک و مخترع ،بر طبق قانون  به دو شکل از اختراع حمایت می شود : 

1-     حمایت ایجابی ،یعنی اینکه به دارنده حق می دهد که از خلاقیت و تلاش ذهنی خود بهره برد . 

2-     حمایت سلبی ،سایرین را مکلف می کند که به این حقوق حاصل از آفرینشهای فکری احترام گذاشته و مانع از هر گونه حق نقص حق بدون اجازه مالک این حقوق بشود 

فلذا  مخترع حق  انحصاری نسبت به ساخت ،صادرات واردات ،عرضه برای فروش ،فروش و استفاده از فرآورده و کالاهایی که مستقیما از طریق فرایند بدست می آیند را دارد .

علاوه بر این در دنیای رقابت و کسب و کار ثبت اختراعات دارای مزایای زیر می باشد :.

1-     موقعیت قدرتمند در بازار و امتیاز های رقابتی

2-      سود بیشتر یا  بازگشت بیشتر سرمایه از طریق نظام انحصار

3-     درآمد مضاعف از محل تفویض اجازه بهره برداری و انتقال اختراع

4-     دسترسی به فناوری از طریق لیسانس دو جانبه

5-     دسترسی به بازار های جدید

6-     خطر کمتر نقص حق

7-     توانایی بیشتر برای دریافت وام و یا جمع آوری منابع مالی با نرخ معقول بهره

8-     ابزاری قدرتمند برای اقدام قانونی علیه تقلید کنندگان و سوء استفاده کنندگان 

9-     وجهه مثبت شرکت یا بنگاه صاحب اختراع

10- استفاده از مزایای بنیاد ملی نخبگان

11- استفاده از تسهیلات شرکتهای فناور و دانش بنیان

12- استفاده از صندوق حمایت از پژوهشگران کشور